Главная » Кроссоверы

Suv necha gradusda parchalanadi

Содержание
  1. Suv necha gradusda parchalanadi
  2. Gulnoza
  3. 7-SINFLAR UCHUN KIMYO FANIDAN TESTLAR
  4. Mavzu: H­2O ning fizik kimyoviy xossalari
  5. Kimyo fanining predmeтi va vazifalari. Uni fan sifaт
  6. Mavzu: H­2O ning fizik kimyoviy xossalari

Suv necha gradusda parchalanadi

Suv — vodorodning oksidi — eng ko’p tarqalgan va muhim moddalardan biridir. Yerning suv egallagan sathi qumqlik sathidan 2,5 marta katta. Tabiatda toza (sof) suv yo’q — uning tarkibida doimo qo’shim chalar boiadi. Toza suv haydash y o ii bilan olinadi.

Haydalgan suv distillangan suv deyiladi. Suvning tarkibida (massa jihatidan): 11,19% vodorod va 88,81% kislorod mavjud.

Fizik xossalari. Toza suv shaffof, hidsiz va ta’msiz boiadi. Uning zichligi 4 °C da eng katta (1 g/sm 3) boiadi. Muzning zichligi suvning zichligidan kam, shu sababli muz suv yuziga qalqib chiqadi. Suv 0°C da muzlaydi va 101 325 Pa bosimda 100 °C da qaynaydi. U issiqlikni yaxshi o’tkazmaydi va elektr tokini juda yomon o’tkazadi. Suv — yaxshi erituvchi.

Suvning molekulasi burchak shaklida b o ia d i (3.3- rasmga q.) vodorod atomlari kislorod atomlariga nisbatan 104,5 °C ga teng burchak hosil qiladi. Shu sababli suv m olekulasi — d ipol molekulaning vodorod turgan qismi musbat, kislorod turgan qismi esa — manfiy zaryadlangan. Suv molekulalari qutbliligi tufayli unda elektrolitlar ionlarga dissotsilanadi.

Suyuq suvda odatdagi m olekulalari bilan bir qatorda assotsilangan, ya’ni vodorod bogianishlar hosil b oiishi tufayli o’zaro birikib ancha murakkab agregatlar (H.,0)^ hosil qilgan molekulalar ham boiadi. Suvning fizik xossalaridagi anomaliya (nonormallik): 4 °C da zichligini eng yuqori boiishi, qaynash temperaturasining yuqoriligi (H 20 — H 2S — H 2Se — H 2T e qatorda), issiqlik sig’imining juda kattaligi [14,18 J/g-K] uning molekulalari orasida vodorod bogianishlar borligi bilan tushuntiriladi. Tem peratura ko’tarilishi bilan vodorod bogianishlar uzila boshlaydi va suv bug’ holatiga o’tganda bunday bogianishlarning hammasi uziladi.

Читайте также:  Nissan qashqai ошибка двигателя

Kimyoviy xossalari. Suv — reaksiyaga ancha yaxshi kirishuvchan modda. U odatdagi sharoitda ko’pchilik asosli va kislotali oksidlar, shuningdek, ishqoriy m etallar va ishqoriy-yer m etallar bilan reaksiyaga kirishadi, masalan:

H20+N a20=2N a0H 2H20+Li=2Li0H+H/T

H20 + S 0 2=H2S 03 2H20+Ca=Ca(0H )2+H2t

Suvning muhim kimyoviy xossalari qatoriga uning gidrolitik parchalanish reaksiyalariga kirisha olish xususiyati kiradi.

Источник

Gulnoza

7-SINFLAR UCHUN KIMYO FANIDAN TESTLAR

  1. Suv qanday moddalardan tashkil topgan?
  2. A) tuz, xlor B) kremniy, vodorod.
  3. C) vodorod, kislorod. D) vodorod, oltingugurt.
  4. Suvning malekular og’irligi nechaga teng?
  5. A) 18 B) 17 C) 20 D) 15

3) Toza suv qanday bo’ladi?

  1. A) rangsiz, hidsiz, tamsiz B) tamsiz, hlorsiz, hovo rang
  2. C) a va b javoblar to’g’ri D) b javob to’g’ri
  3. Suv necha gradusda qaynaydi?
  4. A) 1000 B) 100 C) 10000 D) 50
  5. Suv necha gradusda muzlaydi?
  6. A) +1 B) 0 C) -1 D) – 5
  7. Suv necha gradusda parchalanadi?
  8. A) 100 B) 500 C) 1000 D) 10000
  9. 2H2O nimaga teng?
  10. A) 2H+O B) 2H2O2 C) 2H2+O2 D) to’g’ri javob yo’q
  11. Atmosferada suv qanday holatda tarqalgan?
  12. A) gazsimon, bug’ B) nam C) kristal D) qattiq

9) Tuproq va tog’ jinslarini namlab turuvchi suvlar?

  1. A) yer usti suvlari B) yer osti suvlari
  2. C) ichki zahiralar D) atmosferadagi namlik

10) 1 kg bug’doy olish uchun necha litr suv ishlatiladi?

  1. A) 1000 L B) 1500 L C)1600 L D) 50 L

11) Eruvchanlik so’zining manosi?

  1. A) moddaning erish qobiltati B) moddaning to’yinishi
  2. C) moddaning olinishi D) b va c javoblar to’g’ri

12) Metallar nechta moddadan tashkil topgan?

  1. A) 1 ta B) 2 ta C) 3 ta D) 4 ta

13) Parchalab bo’lmaydigan moddalar nima deb ataladi?

  1. A) murakkab modda B) oddiy modda
  2. C) binar modda D) oksid modda

14) Parchalanib moddalarga misollar?

  1. A) Kremniy, xlor, vodorod, kislorod
  2. B) temir, oltin, rux, vodorod
  3. C) ava b javoblar to’g’ri
  4. D) suv, vodorod, temir oksidi

15) Oksidlar qanday moddalar?

  1. A) oddiy moddalar B) murakkab moddalar
  2. C) a va b javoblar to’g’ri D) aralash moddalar

16) Oksidlar qanday brikmalar?

  1. A) umumiy brikmalar B) dinar brikmalar
  2. C) oddiy brikmalar D) aralashmalar

17) Oksidlar qaysi qatorda to’g’ri berilgan?

  1. A) xlor oksidi B) magni y oksidi
  2. C) vodorod oksidi D) a va b javoblar to’g’ri

18) Oksidlar necha guruhda toyifalanadi?

  1. A) 3 ta B) 4 ta C) 5 ta D) 6 ta

19) Quyidaga qaysi moddalar suvda tez eriydi?

  1. A) shaker, osh tuzi, soda B) gips, kislorod
  2. D) a va b javoblar to’g’ri C) osh tuzi, gips

20) Suv qanday moddalardan tashkil topgan?

  1. A) 2 ta vodorod, 1 ta kislorod
  2. B) 1 ta vodorod, 1 ta kislorod
  3. C) 2 ta vodorod, 2 ta kisloroddan
  4. D) a va b javoblar to’g’ri

Источник

Mavzu: H­2O ning fizik kimyoviy xossalari

Kimyo fanining predmeтi va vazifalari. Uni fan sifaт

Mavzu: H­2O ning fizik kimyoviy xossalari

bet 5/9
Sana 12.12.2020
Hajmi 0.77 Mb.
    Bu sahifa navigatsiya:
  • 32-Mavzu: Suvning tabiatda tarqalishi
  • 33-Mavzu: Suv havzalarini ifloslanishdan saqlash.
  • 36-mavzu: Eritmaning konsentrasiyalari
  • 37-mavzu: Eritmalarning inson hayotidagi ahamiyati.
  • 38-Mavzu: Metallmaslar va metallar
  • 39-mavzu: Murakkab moddalarning toifalanishi
  • 41-Mavzu: Oksidlarni toifalanishi
  • 42-Mavzu: Oksidlarning olinishi va xossalari.
  • 43-mavzu: Eng muhim oksidlarni ishlatilishi.
  • 44-Mavzu: Asoslarni tarkibi tuzilishi nomlanishi
  • 45-Mavzu: Asoslarni toifalanishi.
  • 46-mavzu: Asoslarning olinishi va xossalari
  • 47-Mavzu: Eng muhim asoslarning ishlatilishi
  • 48-Mavzu: Kislotalar tarkibi, tuzilishi va nomlanishi
  • 49-Mavzu: Kislotalarning toifalanishi
  • 50-Mavzu: Kislotalarning olinishi va xossalari
  • 51-Mavzu: Eng muhim kislotalarning ishlatilishi
  • 52-Mavzu: Tuzlar tarkibi, tuzilishi va nomlanishi
  • 53-Mavzu: Tuzlar formulalarining ifodalanishi
  • 54-Mavzu: Tuzlarning toifalanishi
  • 55-Mavzu: Tuzlarning olinishi va xossalari
  • 56-Mavzu: Eng muhim tuzlarning ishlatilishi.
  • 57-mavzu: OKSIDLARDAN ASOS
Mavzu: H­ 2 O ning fizik kimyoviy xossalari:
  1. Nima uchun toza suv ta’msiz bo’ladi? J: Toza tuzda tuzlar bo’lmaydi
  2. Suvni zichligi nechaga teng? J: 1 g/ml
  3. Suv necha gradusda muslaydi? J: 0 0 C
  4. Suv necha gradusda qaynaydi? J: 100 0 C
  5. Suv nima uchun yozda sekin isiydi va qishda sekin muzlaydi? Suv yuqori issiqlik sig’imiga ega ekanligi 4,18 kj
  6. Suv necha gradusda parchalanadi? J: 1000 0 C
  7. Suv qaysi metallni yondiradi? J: Na
  8. Qaysi oksidlar suvda eriganda asoslarni hosil qiladi? J: Metallar oksidlari
  9. Qaysi oksidlar suvda eriganda kislotalarni hosil qiladi? J: Metalmas oksidlari
  10. Kristallogidratlar qanday moddalar? J: O’ziga suv olib kristalanadigan tuzlar
  11. Suv qaysi moddalarni o’zaro ta’sirlashuvi uchun katalizator vazifasini bajaradi? J: CO+O 2 = , Cl 2 +Me= , HF+SiO 2 = 2H 2 +O 2 =

32-Mavzu: Suvning tabiatda tarqalishi:

1. Yer yuzasini necha qismini suv tashkil qiladi? J: 3/4 qismini

2. Dunyo okeanini hajmi qancha? J: 1,35•10 6 km 3

3. Yerdagi suv dunyo okeanini qancha hissasini (%) tashkil qiladi? J: 97.2%

4. Chuchuk suvlar Yer yuzasidagi suvlarni necha % tashkil qiladi? J: 0,6 % ni

5. Quduq suvlari va shur suvlar Yer yuzasidagi suvlarni necha % tashkil qiladi? J: 0,1 %

6. Quyoshdan keladigan energiyaning necha qismi dunyo okoeani va boshqa suvlarni bo’g’latish uchun sarflaydi? J: 3/1 qismini

7. 1yil davavomida 1 kishi uchun o’rtacha qancha suv sarf bo’ladi? J; 800 l

8. Chuchuk suvning necha % qishloq ho’jaligi uchun sarflanadi? J: 10 %

9. Sanoatda 1 kg qand olish uchun qancha miqdorda suv sarflanadi? J: 400 l

10. Qishloq ho’jaligida 1 kg bug’doy olish uchun qancha l suv sarflanadi? J: 1500 l

11. Sanoatda 1 kg rezina olish uchun qancha litr suv sarflanadi? J: 2500 l

12. Dunyo okeanidagi va qub muzliklaridagi suvning bir-biridan qanday farqi bor? J: Okean suvlari shur suv, qutb muzliklaridagi suv chuchuk suv hisoblanadi, yana agregat holatida ham farq bor

13. Chuchuk suv deganda nimani tushunasiz? J: Ichimlik suvi

14. Ichimlik suvi toza moddami yoki aralashmami? J: Aralashma

33-Mavzu: Suv havzalarini ifloslanishdan saqlash.

1. Suvni tozalashda suvdagi qum va boshqa qattiq jinslar qanday yuqotiladi? J: Mehanik filtr yordamida

2. Ifloslangan suvdagi juda kichik zarachalarni to’la cho’ktirish uchun qanday usullar qo’llaniladi?

J: Daslab ohak, so’ngra Al2(SO4)3 tuzi qo’shiladi

3. Ifloslangan suvdagi organik moddalarni qanday qilib yuqotiladi? J: Suvga havo purkaladi, yoki xlorella suv o’tidan foydalaniladi

4. Ifloslangan suvni bakteriyalardan tozalash uchun qanday usuldan foydalaniladi? J: Ozon yoki xlor bilan

5. Og’ir suvdagi Ca va Mg ionlarini yuqotish uchun qanday usuldan foydalaniladi? Ca(OH)2 yoki Na2CO3 dan foydalaniladi.

6. Aerob bakteriyalar ifoslangan suvni qaysi qismini tozalashga yordam beradi? J: Organik qismini

7. Ifloslangan suvlarni tozalashda qaysi moddalarni tozalanmay qolib ketishi natijasida suv o’tlari ko’payib ketadi? J: P yoki N

1. Suyuq eritmalar deb nimaga aytiladi? J: Suyuq eritmalar ikki yoki undan ortiq tarkibiy qismlardan iborat suyuq gomogen (bir jinsli) tuzilmadir.

2. Yer yuzini umumiy sathi qancha km 2 ? J: 510 100 000 km 2

3. Yer yuzini suv bilan qoplangan qismi qancha km 2 ? J: 375 000 000 km 2

4. Yer yuzidagi chuchuk suv va muzliklardagi suvni massasi qancha? J: 4•10 18 tonna

5. 70 kg li odam tanasida o’rtacha necha kg suv bo’ladi? J: 49 kg

6. 1000 g yomg’ir suvida necha gramm qattiq bo’ladi? J: 3-5 g

7. Sheele 12 kun davomida qor suvini qaynatib nimani isbotladi? J: Shishani suvda erishini

8. Lavuazye necha kun davomida og’irliklari tortilgan kolbada suvni qaynatib shishani suvda erishini aniqladi? J: 101 kun

9. Eruvchanlik deb nimaga aytiladi? J: Eruvchanlik 100 g erituvchida moddaning erish qobilyati.

10. To’yingan eritma deb nimaga aytiladi? J: Ayni haroratda eruvchi moddadan ortiqcha erita olmaydigan eritma.

11. Yaxshi eruvchan modda 100 g erituvchida qancha g erishi kerak? J: 10 g

12. Oz eruvchan modda 100 g erituvchida qancha g erishi kerak ? J: 1 g

13. Amalda erimaydigan modda 100 erituvchida qancha g dank am erishi kerak? J: 0,01 g

14. Qattiq moddalarni eruvchanligi harorat ortishi bilan qanday o’zgaradi? J: Ortadi

15. Gaz moddalarda bosim kamayishi va harorat ortishi bilan eruvchanligi qanday o’zgaradi? J: Kamayadi.

1. Eritma deb nimaga aytiladi? J: erituvchi, erigan modda va ularning o’zaro ta’sirlashuvi mahsulotlaridan iborat bir jinsli tuzilma.

2. Haqiqiy yoki chin eritmalar deb nimaga aytiladi? J: Filtrdan o’tganda hech narsa qolmaydigan eritma.

3. Haqiqiy eritmalarni o’lchamlari bo’ladi? J: 10 -9 m

4. Suyuq eritmalarga misol keltiring ? J: Tuz, qand va spirtning suvdagi eritmasi.

5. Qattiq eritmalarga misollar keltiring? J: Tilla buyumlar, dyuralyuminiy.

6. Gazsimon eritmalarga misollar keltiring? J: Havo va gazlar aralashmasi.

36-mavzu: Eritmaning konsentrasiyalari

1. To’yinmagan eritma deb nimaga aytiladi? J: Ayni haroratda to’yingan eritmada mavjud erigan moddadan kam miqdorini tutuvchi eritma .

2. Suyultirilgan eritma deb nimaga aytiladi? J: Erigan modda miqdori juda oz bo’lsa suyultirilgan eritma deb ataladi.

3. Konsentrlangan eritma deb nimaga aytiladi? J: Erigan modda miqdori yetarlicha yuqori bo’lsa.

4. Massa ulush qanday topiladi? J: Erigan modda massasini eritma massasiga nisbati bo’lib 1 dan kichik bo’ladi.

5. Foiz konsentrasiya qanday topiladi? J: Erigan modda massasini eritma massasiga nisbatini 100 ga ko’paytirish orqali hisoblab topiladi.

6. Molyar konsentrasiya qanday topiladi? J: 1 l eritmada erigan moddaning mollardagi soniga teng bo’ladi.

7. Normal konsentrasiya qanday topiladi? J: 1 l eritmada erigan moddaning g/ekv dagi soni arqali topiladi.

37-mavzu: Eritmalarning inson hayotidagi ahamiyati.

1. Inson tanasining necha qismi suvdan iborat? J: 2/3 qismi

2. Inson tanasidagi qonning necha foizi suv tashkil qiladi? J: 83%

3. Miya yurakning necha foizi suv tashkil qiladi? J: 80%

4. Suyaklarning necha foizi suv tashkil qiladi? J: 20-25%

5. Baliqlar tanasining necha % ni suv tashkil qiladi? J: 80 %

6. Meduzalar tanasining necha % ni suv tashkil qiladi? J: 95-99%

7. Quruqlik o’simliklarini necha % ni suv tashkil qiladi? J: 50-75 %

38-Mavzu: Metallmaslar va metallar

1. Oddiy modda deb nimaga aytiladi? J: Boshqa moddaga parchalab bo’lmaydigan modda.

2. Metallarga misollar keltiring? J: Davriy sistemada yarim oysimon shaklida kursatilgan va tartib raqamini o’zi korsatilgan moddalar.

3. Metalmaslarga misollar keltiring? J: Davriy sistemada tartib raqami kvadrat ichida ko’rsatilgan moddalar.

4. Metalmaslar ichida agregat holti qattiq bo’lgan moddalar qaysilar? J: S8, P4, I2

5. Metalmaslar ichida agregat holati suyuq bo’lgan modda? J: Br2

6. Metalmaslar ichida agregat holati gazsimon bo’lgan moddalar ? J: Cl2, O2, H2, N2

7. Oddiy moddalar necha turga bo’lib o’rganiladi? 2 ta metallar, metallmaslar

8. Murakkab moddalar necha sinfga bo’lib o’rganiladi? J: 4 ta : 1) Oksidlar 2) Asoslar 3) Kislotalar 4) tuzlar

9. Metallarga xos xuxusiyatlarni ayting? J: Metall yaltiroqligi, issiqlik va elektr o’tkazuvchanlik, plastiklik, cho’ziluvchanlik

10. Metalmaslarga xos xususiyatlarni aytin? J: Metal yaltiroqligi yo’q, issiqlik va elektr o’tkazuvchanligining yomonligi yoki yo’qligi
39-mavzu: Murakkab moddalarning toifalanishi:

1. Murakkab moddalar deb nimaga aytiladi? J: Har xil elementlar atomlaridan tashkil topgan moddalar murakkab moddalar deb ataladi.

2. Organik moddalar deb nimaga aytiladi? J: Uglerodning birikmalariga

3. Ugolerodli anaorganik moddalarni ayting? J: CO, CO2, H2CO3, HCN va karbonatlar, karbidlar bundan mustasno

4. Murakkab moddalar funksionalr guruhlariga qarab necha sinfga bo’linadi? J: 4 ga : oksidlar, asoslar, kislotalar, tuzlar

5. Oksidlarni nima uchun binar birikmalar deyiladi? J: Ikki hil element atomidan tashkil topganligi uchun.

40-Mavzu: Oksidlarni tarkibi tuzilishi.

1. Oksidlar deb nimaga aytiladi? J: Biri kislorod bo’lgan, ikki element atomidan tashkil topgan murakkab moddalarga aytiladi.

2. Oksidlarni umumiy formulasi qanday bo’ladi? J: E2On

3. Oksidlar qanday nomlanadi? J: Avval element nomi+oksid so’zi qo’shib aytiladi.

3. O’zgaruvchan valentlikka ega element oksidi bo’lsa qanday nomlanadi? J: Avval element nomi+valentligi+oksid so’zi qo’shib aytiladi.

4. Oltingugurt dioksidni formulasini ko’rsating? J: SO2

5. Oltingugurt trioksidini ko’rsating? J: SO3

6. Oltingugurt (IV)-oksidini ko’rsating ? J: SO2

7. Oltingugurt (VI)-oksidini ko’rsating ? J: SO3

8. So’ndirilmagan ohakni formulasini ko’rsating? J: CaO

9. Qumni formulasini ko’rsating? J: SiO2

10. Magneziyani formulasini ko’rsating? J: MgO

11. Temirtoshni formulasini ko’rsating? J: Fe2O3

12. Emperik formula nima? J: Modda yoki kimyoviy birikmaning kimyoviy formulasi.

13. Grafik formula nima ? J: Kimyoviy birikmaning tuzilish formulasi

14. Kaliy oksidini formulasini yozing? J: K2O

15. Rux oksidini formulasini yozing? J: ZnO

16. Kremniy (IV)-oksidini formulasini yozing? J: SiO2

17. Cr (III)-oksidini formulasini yozing? J: Cr2O3

18. Cl (VII)-oksidini formulasini ko’rsating? J: Cl2O7

19. Simob (II)-oksidini formulasini yozing? J: HgO

41-Mavzu: Oksidlarni toifalanishi

1. Oksidlarni necha turi bor? J: 1)Asosli oksidlar 2) Kislotali oksidlar 3) Amfoter oksidlar 4) Befarq oksidlar

2. Asosli oksidlarga misollar keltiring? J: Na2O, CaO, Fe O va yana davriy sistemadagi metallarni qarab tartib raqami sof metallarni va tartib raqami yarim oysimon shaklda ko’rsatilganlarini metallarni quyi valentli (MnO, CrO) oksidlarini olish mumkin

2. Kislotali oksidlarga misollar keltiring? J: CO2, SO2, SO3, P2O5 va yana metallmaslarni va amfoter metallar ni(Mn2O7, CrO3) yuqori valentli oksidlarini olish mumkin.

3. Amfoter oksidlarga misollar keltiring? J: ZnO, Cr2O3, Al2O3 va yana davriy sistemadagi metallarni tartib raqami yarim oysimon shaklda ko’rsatilganlarini o’rta valentli oksidlarini olish mumkin.

4. Befarq oksidlarga misollar keltring? J: NO, SiO, PO, N2O

5. Asosli oksidlar deb nimaga oytiladi? J: Kislotalar yoki kislotali oksidlar bilan tuz hosil qiluvchi oksidlar

6. Kislotali oksidlar deb nimaga aytiladi? J: Asoslar yoki asosli oksidlar bilan tuz hosil qiluvchi oksidlar

7. Amfoter oksidlar deb nimaga aytiladi? J: Kislotalar bilan ham, ishqorlar bilan ham tuz hosil qiluvchi oksidlar

8. Befarq oksidlar deb nimaga aytiladi? J: tuz hosil qilamaydigan oksidlar

10. Temir (III)-oksidini formulasini yozing? J: Fe2O3

11. Marganes (II, VII) –oksidlarini formulalarini yozing? J: MnO, Mn2O7

12. Xrom (II, III, VI)-oksidlarini formulaslarini yozing? J: CrO, Cr2O3, CrO3

13. Oltingugurt (IV, VI)-oksidlarini formulalarini yozing? J: SO2, SO3

14. Xlor (I, VII)-oksidlarini formulalarini yozing? J: Cl2O, Cl2O7

15. Xrom oksidlari : CrO, Cr2O3, CrO3 qanday oksidlar sinfiga kiradi? J:CrO –asosli oksid, Cr2O3-amfoter oksid, CrO3-kislotali oksid

16. Marganes oksidlari MnO, MnO2, Mn2O7 qanday oksidlar sinfiga kiradi? J: MnO –asosli oksid, MnO2-amfoter oksid, Mn2O7 –kislotali oksid

42-Mavzu: Oksidlarning olinishi va xossalari.

1.Fosforni yonish reaksiyasini yozing? J: 4P+5O2=2P2O5

2. Metanni yonish reaksiyasini yozing? J: CH4+2O2=CO2+2H2O

3. Mis(II)-gidroksidini parchalanish reaksiyasini yozing? J: Cu(OH)2=CuO+H2O

4. Silikat kislotaning parchalanish reaksiyasini yozing? J: H2SiO3=H2O+SiO2

5. Malaxitni parchalanish reaksiyasini yozing? J: Cu2(OH)2CO3=2CuO+CO2+H2O

6. Perxlorat kislotani fosfor(V)-oksidi bilan reaksiyasini yozing? 2HCO4+P2O5=2HPO3+Cl2O7

7. Soda va qumni o’zaro reaksiyasini yozing? J: Na2CO3 + SiO2 = Na2SiO3 + CO2

8. Natriy oksidini suv bilan reaksiyasini yozing? J: Na2O + H2O = 2NaOH

9. Kalsiy oksidini suv bilan reaksiyasini yozing? J: CaO + H2O = Ca(OH)2

10. Oltingugurt (IV)-oksidini suv bilan reaksiyasini yozing? J: SO2 + H2O = H2SO3

11. Fosfor (V)-oksidini suv bilan reaksiyasini yozing? J: P2O5 + 3H2O = 2H3PO4

12. Kalsiy oksidini xlorid kislota bilan reaksiyasini yozing? J: CaO + HCl = CaCl2 + H2O

13. Qaysi kislotali oksidlar suv bilan reaksiyaga kirishmaydi? J: SiO2, CrO3, Mn2O7

14. Olting ugurt (IV)-oksidini natriy ishqori bilan reaksiyasini yozing? J: SO2 + 2NaOH = Na2SO3 + H2O

15. Mg O ni oltingugurt (IV)-oksidi bilan reaksiyasini yozing? J: MgO + SO2 = MgSO3

16. Uglerod (IV)-oksidini qanday yo’llar bilan olish mumkin? J: 1) CH4 + 2O2 = CO2 + 2H2O

17. Quyidagi jadval bo’yicha boradigan barcha reaksiya tenglamalarni yozing?

Izoh: 2-reaksiya amalda sodir bo’lmaydi!

H2S2O7-tiosulfat kislota, Na[Al(OH)4] -natriy-tetragidrokso-alyuminat, Na2[Zn(OH)4]-natriy-tetragidrokso-zinkat

43-mavzu: Eng muhim oksidlarni ishlatilishi.

1. Havoni massa jihatdan necha % CO2 gazi tashkil qiladi? J: 0,03%

2. Fotosintez deb nimaga aytiladi? J: xlorofil donachlari va quyosh nuri ta’sirida anorganik moddalarni organic moddalarga aylanishi va havoga erkin kislorodni ajralib chiqish jarayoni.

3. Quruq muzni formulasini ayting? J: CO2

4. Salqin ichimliklarni gazlashda qaysi oksiddan foydalaniladi? J: CO2

5. CO2 sanoatda qanday maqsadlarda ishlatiladi? J: kir soda (Na2CO3),Ichimlik sodda (NaHCO3)

6. SiO2 oksididan tibbiyotda qanday maqsadlarda qo’llaniladi? J: Ultrabinafsha nu bilan ishlovchi asboblar tayyorlashda

7. Kimyoviy shishalar tayyorlashda qaysi metallmasning oksididan foydalaniladi? J: SiO2

8. Kvars qaysi metalmasni birikmasi hisoblanadi? J: SiO2

9. Kvarslar qanday ko’rinishlarda o’chraydi? J: Ametist, sapfir, xalsedon, yoqut minerallari

10. Yarim o’tkazgichlar fizikasi uchun qaysi metallmas ishlatiladi? J: Si

11. Sundirilmagan ohakni formulasini ko’rsating? J: CaO

12. Sement qaysi metallning oksididan tayyorlanadi? J: CaO

13. To’proqning kislotaligi ortib ketganda qaysi metall oksidi ishlatiladi? J: CaO

14. Daraxtlar va boshqa o’simliklarni zararkunandalardan himoya qilishda qaysi metall oksididan foydalaniladi? J: CaO

15. Sulfat angidridini formulasini ko’rsating? J: SO3

16. Sulfat kislota ishlab chiqarishda oltingugurtni qaysi oksididan foydalaniladi? J: SO3

17. Avtomobilar akumlatori batareyalarida qaysi kislota bo’ladi? J: H2SO4

18. NO2 ni qanday yo’llar ilan olish mumkin? J: Sintetik

19. NO2 dan asosan sanoatda qanday modda olinadi? J: HNO3

20. Azotni qaysi oksidi qo’ngir rangli bo’ladi? J: NO2

44-Mavzu: Asoslarni tarkibi tuzilishi nomlanishi:

1. Asoslar deb nimaga aytiladi? J: Asoslar deb metall atomi va bir yoki bir necha gidroksoguruhlardan tashkil topgan murakkab moddalarga aytiladi (ammoniy ioni — NH4 + va gidroksoguruhdan tashkil topgan modda ammoniy gidroksid NH4OH ham shu moddalar guruhiga kiradi).

2. Asoslarni umumiy formulasini ko’rsating? J: Asoslarning umumiy formulasi M(OH)n tarzida ifodalanadi: bu yerda M-metall atomi; n-metall atomining valentligi.

3. Asoslar qanday nomlanadi? J: Asoslarning nomi o‘zgarmas valentli metallar uchun «metall atomi nomi + gidroksid» shaklida yasaladi:

4. Agar metal atomi o’zgaruvchan bo’lgan asoslar qanday nomlanadi? J: Metall atomi nomidan so‘ng uning valentligi qavs ichida rim raqami bilan ko‘rsatiladi va qavsdan keyin chiziqcha qo‘yiladi hamda gidroksid so‘zi yoziladi: “metall atomi nomi + (metall atomi valentligi rim raqamida) + [-chiziqcha] + gidroksid”

5. Ca(OH)2 ushbu asosni nomlang? J: kalsiy- digidroksid, yoki kalsiy gidroksid

6. Bi(OH)3 asosni nomlang? J: Vismut(III)-gidroksid yoki vismut trigidroksid

7. Bariy gidroksid ni formulasini yozing? J: Ba(OH)2

8. Kaliy gidroksidini formulasini yozing? J: KOH

9. Kalsiy gidroksidni formulasini yozing? J: Ca(OH)2

10. Lantan gidroksidni formulasini yozing? J: La(OH)3

11. Quyidagi oksidlarga mos keluvchi asoslarni formulalarini va nomlarini yozing: CaO, Li2O, FeO, Al2O3

J: Ca(OH)2-kalsiy gidroksid, LiOH-litiy gidroksid, Fe(OH)2-temir(II)-gidroksid, Al(OH)3-gidroksid

45-Mavzu: Asoslarni toifalanishi.

1. Asoslar fizik xossalariga ko’ra necha turga bo’linadi? J: 2 ga 1)Ishqorlar 2) Asoslar

2. Suvda erishdigan asoslar qanday nomlanadi? J: Ishqorlar

3. Suvda erimaydigan asoslar qanday nomlanadi? J: Asoslar

4. Asoslar kimyoviy xossalariga ko’ra necha turga bo’linadi? J: 3 ga 1)Ishqorlar 2) Asoslar 3) Amfoter asoslar

5. Amfoter xossa asoslarga qanday xossani beradi? J: Ham kislotali, ham asosli xossani

6. O’yuvchi natriy ni formulasini ko’rsating? J: NaOH

7. O’yuvchi kaliyni formulasini ko’rsating? J: KOH

8. Asoslarni qaysi turi teri va to’qimalarni o’yish xossasiga ega ? J: Ishqorlar

9. Ishqorlarga misollar keltiring? J: NaOH, KOH s oila metallarini OH guruhlari

10. Asoslar ga misollar keltiring ? J: Cu(OH)2, Fe(OH)2 tartib raqami yarim oysimon bo’lmagan metallarni va yarim oysimon metallarni quyi valentli gidroksi guruhlari kiradi

11. Amfoter aoslar ga misollar keltiring? J: Zn(OH)2, Cr(OH)3, Al(OH)3 va tartib raqamlari yarim oysimon ko’rsatilgan yana yarim oysimon ko’rsatilgan o’zgaruvchan valentli metallarni o’rta valentli gidroksid guruhlari

46-mavzu: Asoslarning olinishi va xossalari

1. Natriy va kalsiy metallarini suv bilan ta’sirlanishi reaksiyasini yozing?

2. Natriy kalsiy oksidlarini suv bilan ta’sirlanishi reaksiyasini yozing?

3. Temir (III)-xloridni natriy gidroksidi bilan reaksiyasini yozing? J: FeCl3 + 3KOH = Fe(OH)3 + 3KCl

4. KOH, NaOH va Ca(OH)2 bu asoslar qanday rangda bo’ladi ? J: Oq rangda

5. Ni(OH)2 bu asos qanday rangda ? J: yashil rangda

6. Fe(OH)3 bu asosni rangi qanday ? J: qo’ng’ir rangda

7. Qaysi metal suvni yondiradi? J: Na

8. Qaysi ishqoriy yer metallarini asoslari suvda erimaydi? J: Be(OH)2, Mg(OH)2

Indikator nomi Neytral eritmadagi rangi Ishqoriy eritmadagi rangi
Lakmus Binafsha Ko‘k
Metilzarg‘aldog‘i Тo‘q sariq Sariq
Fenolftalein Rangsiz Pushti

9. KOH eritmasi lakmusni qanday ranga o’zgartiradi? J: Ko’k

10. Ca(OH)2 eritmasi metilzarg’aldog’i ni qanday ranga bo’yaydi? J: Sariq

11. Fe(OH)3 eritmasi fenolftalinni qanday ranga bo’yaydi? J: Pushti

12. Mg(OH)2 bilan HCl arasidagi reaksiya tenglamasini yozing?

J: Mg(OH)2+2HCl=MgCl2+H2O kislota mo’l miqdorda bo’lsa

Mg(OH)2+HCl=Mg(OH)Cl+H2O kislota kam miqdorda bo’lsa

  1. CuCl2 bilan NaOH arasidagi reaskiya tenglamalarni yozing?

J: CuCl2 + 2NaOH = Cu(OH)2 + NaCl Ishqor mo’l miqdorda bo’lsa

CuCl2 + NaOH = Cu(OH)Cl + NaCl Ishqor kam miqdorda bo’lsa

  1. Quyidagilar orasidagi reaksiya tenglamalarni yozing?

1) Kaliy gidroksid+nitrat kislota = 2) kaliy gidroksid+Nikel(II)-xlorid 3)Vismut trigidroksid +sulfat kislota 4) kaliy gidroksid+silikat kislota 5) natriy gidroksid+magniy sulfat

14. Qaysi asoslar parchalanmaydi? J: NaOH, KOH

47-Mavzu: Eng muhim asoslarning ishlatilishi

1. Kaustik sodani formulasini ko’rsating? J: NaOH

2. NaOH sanoatda qanday olinadi? J: NaCl eritmasini elektroliz qilib

3. NaOH sanoatda qanday maqsadlarda ishlatiladi? J: Sovun olishda, qog’oz ishlab chiqarishda, to’qimachilik va sun’iy tola olishda ishlatiladi

4. Nima uchun natriy gidroksid kaliy gidroksidga nisbatan ko’proq ishlatiladi? J: KOH tannarxi qimmat bo’lgani uchun

5. KOH qanday olinadi? J: KCl eritmasini elektroliz qilib olinadi.

6. So’ndirilgan ohakni formulasini ko’rsating? J: Ca(OH)2

7. Ohak suvi yoki ohak suti deb nomlangan birikmani ko’rsating? J: Ca(OH)2

8. Ohakli qorishma tarkibida qanday moddalar bo’ladi? J: Ca(OH)­2+SiO2+H2O

9. Kislotaligi ortib ketgan to’proqlarni neytralashda Ca ni qaysi birikmasi ishlatiladi? J: Ca(OH)2

10. Qishloq xo’jaligi zararkunandalariga qaarshi kurashda Ca ni qaysi birikmasi ishlatiladi? J: Ca(OH)2

11. Natriy va kaliy gidroksidlarni olishdagi kimyoviy reaksiyalarni yozing?

1. Kislotalar deb nimaga aytiladi? J: Metall atomlariga alamshina oluvchi vodorod atomlari hamda kislota qoldig’idan iborat bo’lgan murakkab moddalarga aytiladi.

2. Kislota qoldig’ini valentligi qanday aniqlanadi? J: Kislotadagi vodorod soniga qarab.

3. Kislotalarning umumiy formulasini ko’rsating? J: Kislotalarning umumiy formulasi HnK tarzida ifodalanadi: bu yerda K-kislota qoldig‘i; n-kislota qoldig‘ining valentligi.

4. Xlorid kislotani formulasini ko’rsating? J: HCl

5. Sianid kislotani ko’rsating? J: HCN

6. Sulfat kislotani formulasini ko’rsating? J: H2SO4

7. Ortofosfat kislotani formulasini ko’rsating? J: H3PO4

8. Dixromat kislotaning formulasini ko’rsating? J: H2Cr2O7

9. Manganat kislotaning formulasini ko’rsating? J: H2MnO4

10. Silikat kislotani formulasini ko’rsating ? J: H2SiO3

11. Nitrat kislotaning formulasini ko’rsating? J: HNO3

12. Borat kislotaning formulasini ko’rsating? J: H3BO3

13. Karbonat kislotani formulasini ko’rsating? J: H2CO3

14. Atsetat kislotani formulasini ko’rsating? J: CH3COOH

15. Oksalat kislotani formulasini ko’rsating? J: HOOC-COOH

49-Mavzu: Kislotalarning toifalanishi

1. Kislotalar tarkibida kislorod atomi mavjudligiga qarab necha turga bo’ladi? J: 2 ta 1) Kislordli

2) Kislorodsiz kislotalar

3. Kislorodsiz kislotalarga mislollar keltiring ? J: HCl , HCN , HBr , H2S , HF , HJ

4. Kislotalar tarkibidagi vodorod soniga qarab necha turga bo’linadi? J: 1) bir negizli 2) ikki negizli 3)uch negizli 4) ko’p negizli

5. Bir negizli kislotalarga misollar keltiring? J: HCl , HCN , HBr, HNO3, HNO2, HF

8. Ko’p negizli kislotalarga misol? J: H4P2O7

9. Bir negizli kislotalar hosil qilishi mumkin bo’lgan moddaalrni ko’rsating: CO2, SO2, NO2, P2O5, Cl2, S

10. Oltingugurtdan boshqa qaysi moddalar vodorod bilan to’g’ridan to’g’ri birikib ikki negizli kislota hosil qilishi mumkin? J: Te+H2=H2Te tellurid kislota

50-Mavzu: Kislotalarning olinishi va xossalari

1. Kislorodli oksidlar qanday olinadi? J: Kislotali oksidlarga suv ta’sir ettirib

2. Kislorodsiz kislotalarni qanday olish mumkin? J: Metallmaslarni vodorod bilan ta’sirlashuvi natijasida:

3. Vodorod xloridni suvdagi eritmasi qanday ataladi? J: Xlorid kislota

4. Vodorod sulfidni suvdagi eritmasi qanday ataladi? J: Sulfid kislota

6. Agregat holati qattiq bo’lgan kislotalarga misollar keltiring? J: H3BO3, H3PO4

7. Agregat holati suyuq bo’lgan kislotalarga misollar keltiring ? J: H2SO4, HNO3

8. Agregat holati gaz bo’lgan kislotalarga misollar keltiring? J: HCl, H2S, HBr

Indikator nomi Neytral eritmadagi rangi Kislota eritmasidagi rangi
Lakmus Binafsha Qizil
Fenolftalein Rangsiz Rangsiz
Metilzarg‘aldog‘i Тo‘q sariq Qizil

9. H3BO3 eritmasi lakmusda qanday ranga kiradi? J: Qizil

10. H2SO4 eritmasi fenolftalinda qanday rangga kiradi? J : Rangsiz

11. HBr eritmasi metilzarg’aldog’ida qanday rangga kiradi? J: Qizil

12. Neytrallanish reaksiyasi deb nimaga aytiladi? J: Kislota+Asos=Tuz+H2O bilan to’gaydigan reaksiyalari

13. Neytrallanish reaksiyalariga misollar keltiring? J:

14. Cu + 4HNO3 (kons.) = Reaksiyani to’galang. J: Cu + 4HNO3 (kons.) = Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O

Metallarning faollik qatori

Vodorodni siqib chiqaradi Vodorodni siqib chiqara olmaydi
Li Cs K Ca Na Mg Al Mn Zn Cr Fe Ni Sn Pb H2 Cu Ag Hg Au Pt
  1. Misni xlorid kislota bilan reaksiyasini yozing? J: Reaksiyaga kirishmaydi
  2. Qaysi metallar H2SO4 dan vodorodni siqib chiqara oladi: K, Na, Mg, Cu, Ag, Cr, Hg, Pt, Al

J: K, Na, Cr, Al

16. Qaysi metallar HNO3 dan vodorodni siqib chiqara olmaydi: K, Na, Mg, Cu, Ag, Cr, Hg, Pt, Al

J: Cu, Ag, Hg, Pt

  1. O’rta tuz hosil bo’lish reaksiyasini yozing? J: BaCl2 + H2SO4 (suyul.) = BaSO4 + 2HCl

18. Nordon tuz hosil bo’lish reaksiyasini yozing? J: NaCl + H2SO4 (kons.) =NaHSO4 + HCl↑

19. Faqat nordon tuz tuz hosil bo’lish reaksiyasini yozing? J: CaCO3 + H2CO3 = Ca(HCO3)2

20. Kislorodli kislotalarni qizdirilganda qanday moddalar hosil bo’ladi? J: Kislotali oksid va suv

21. Sulfat kislotani olish reaksiyasini yozing? J: SO3+H2O=H2SO4

22. Sulfid kislotani olish reaksiyasini ko’rsating? J: H2+S=H2S

23. Karbonat kislotani olish reaksiyasini ko’rsating? J: H2O+CO2=H2CO3

24. Borat kislotaga to’g’ri keladigan kislotali oksidni ko’rsating? J: B2O3

25. Manganat kislotaga to’g’ri keladigan kislotali oksidni ko’rsating? J: MnO2

26. Sulfat kislotaga to’g’ri keladigan kislotali oksidni ko’rsating? J: SO3

27. Sulfit kislotaga to’g’ri keladigan kislotali oksidni ko’rsating? J: SO2

28. Nitrat kislotaga to’g’ri keladigan kislotali oksidni ko’rsating? J: NO2

29. Ortofosfat kislotaga to’g’ri keladigan kislotali oksidni ko’rsating? J: P2O5

30. Quyidagi metallardan qaysilari xlorid kislotadan vodorodni siqib chiqaradi: K, Ba, Hg, Fe, Cu, Ag, Na, Mg, Al, Zn J: K, Ba, Fe, Na, Mg, Al, Zn

31. Quyidaglar orasidagi reaksiya tenglamalarni yozing:

1)Kaliy gidroksid+nitrat kislota= 2) Sulfat kislota+natriy gidroksid= 3) Mis(II)-oksid+sulfat kislota

4) Natriy karbonat+kremniy(IV)-oksid= 5) xlorid kislota +magniy karbonat

51-Mavzu: Eng muhim kislotalarning ishlatilishi

1. Rangsiz, hidsiz, moysimon suyuqlik bo’lgan kislota qaysi? J: H2SO4

2. Sulfat kislota nima maqsadda ishlatiladi? J: Mineral o’g’itlar ishlab chiqarishda, neft mahsulotlarini quritishda,potrlovchi moddalar tayyorlashda, kislotali akumulyatorlar tayyorlashda, selyuloza ishlab chiqarishda ishlatiladi.

3. Konsentrlaagan xlorid kislota eritmasi yan qanday ataladi? J: Tutovchi kislota

4. Oshqozonda uchraydigan kislotani nomini ayting? J: HCl

5. Xlorid kislota qanday maqsadlarda ishlatiladi? J: Metallarni xurishlash, xloridlar ishlab chiqarish, Тibbiyotda dori-darmonlar ishlab chiqarish, bo‘yoqlar ishlab chiqarish, plastmassalar ishlab chiqarish kabi soxalarda keng qo‘llanadi.

6. Konsentrlaagan nitrat kislota eritmasi yan qanday ataladi? J: Tutovchi kislota

7. Nima uchun nitrat kislotani rangli deb xato xulosa chiqarishadi? J: Nitrat kislota og’zi ochilganda parchalana boshlaydi va NO2 (qo’ ng’ir rangli) hosil bo’ladi

8. Konsentrlangan nitrat kislota nima uchun temirli, xromli va alyuminiyli idishlarda saqlanadi J: Konsentrlangan nitrat kislota bilan reaksiyaga kirishmaydi

9.Nitrat kislota bilan ta’sirlashmaydigan metallar qaysilar? J: Au, Pt, Ta(tantal), Rh(rodiy), Ir(iridiy)

10. Nitrat kislota qanday maqsadlarda ishlatiladi? J: Azotli o‘g‘itlar ishlab chiqarish, Organik azotli birikmalar ishlab chiqarish,Тibbiyotda dori-darmonlar ishlab chiqarish, Bo‘yoqlar ishlab chiqarish, Portlovchi moddalar ishlab chiqarish, Nitroza usulida sulfat kislota ishlab chiqarish kabi soxalarda keng qo‘llanadi.

11. Quyidagi reaksiya tenglamalarida tushirib qoldirilgan moddalarni yozing va tenglamani tenglang:

52-Mavzu: Tuzlar tarkibi, tuzilishi va nomlanishi

1.Tuzlar deb nimaga aytiladi? J: Тuzlar deb metall atomlari (yoki ammoniy NH4 + ) va kislota qoldig‘idan iborat bo‘lgan yoki murakkab moddalarga aytiladi.

2. Tuzlar qanday hosil bo’ladi? J: Тuzlar kislota vodorodining metall atomiga yoki asos gidroksilining kislota qoldig‘iga almashishidan hosil bo‘ladi.

3.Natriy xlorid NaCl, kaliy nitrate KNO3, Cu(II)-sulfat CuSO4, Alyuminiy-fosfat ni grafik formulasini ko’rsating?

4. Tuzlar qanday nomlanadi? J: Тuzlarning nomi o‘zgarmas valentli metallar uchun «metall atomi nomi + kislota qoldig‘i nomi», agar metall atomi o‘zgaruvchan valentli bo‘lsa “metall atomi nomi + (metall atomi valentligi rim raqamida) + [-chiziqcha] + kislota qoldig‘i nomi” shaklida yasaladi..

5. 1-CuBr, 2-FeS, 3-ZnSO4, 4-NH4NO3, 5-K2CrO4 yuqorida keltirilgan tuzlarni tartib raqami bo’yicha nomlang? J: 1-Mis(I)-bromid, 2-Temir(II)-sulfid, 3-Rux sulfat, 4-Ammoniy nitrat, 5-Kaliy xromat

6.Tuzlarni nomlashda agar metal o’zgaruvchan valentlikka ega bo’lsa tuzni qanday nomlash kerak? J: Agar metall atomi o‘zgaruvchan valentli bo‘lsa “metall atomi nomi + (metall atomi valentligi rim raqamida) + [-chiziqcha] + kislota qoldig‘i nomi” shaklida yasaladi..

7. Nordon tuzlar qanday nomlanadi? J: Тuzlarning nomi o‘zgarmas valentli metallar uchun «metall atomi nomi + gidro+kislota qoldig‘i nomi», agar metall atomi o‘zgaruvchan valentli bo‘lsa “metall atomi nomi + (metall atomi valentligi rim raqamida) + [-chiziqcha] gidro+ kislota qoldig‘i nomi” shaklida yasaladi..

8. Asosli tuzlar qanday nomlanadi? J: Тuzlarning nomi o‘zgarmas valentli metallar uchun «metall atomi nomi + gidrokso+kislota qoldig‘i nomi», agar metall atomi o‘zgaruvchan valentli bo‘lsa “metall atomi nomi + (metall atomi valentligi rim raqamida) + [-chiziqcha] gidrokso+ kislota qoldig‘i nomi” shaklida yasaladi..

10. Kundalik turmushda ishlatiladigan qanday tuzlarni bilasiz? J: NaCl-osh tuzi, NaHCO3-ichimlik sodasi, Na2CO3-kir soda

11. Gidro so’zi qaysi modda uchun ishlatiladi? J: H

12. Gidrokso so’zi qaysi ion uchun ishlatiladi? J: OH —

13. Kalsiy digidoroksosulfat tuzini formulasini yozing? J: (CaOH)2SO4 yoki Ca2(OH)2SO4

14. Alyuminiy gidroksokarbonat tuzini formulasini yozing? J: Al(OH)SO4

15. Alyuminiy geksagidroksofosfat tuzini formulasini yozing? J: Al3(OH)6PO4

53-Mavzu: Tuzlar formulalarining ifodalanishi

1.Tuzlarning formulalari qanday tuziladi? J: Asos qoldig’I (metal atomi yoki ammoniy NH4 + va b.) indekisdagi sonning uning valentligiga ko’paytmasi kislota qoldig’I indeksidagi sosnning shu qoldiqning valentligiga ko’paytmasiga teng.

2. Quyidagi qoldiqlardan iborat bo’lgan tuzlarning formulalarini tuzing: 1) gidrofosfat va magniy 2) aluminiy va fosfat 3) mis va xlorid J: 1) MgHPO4, 2)AlPO4, 3)CuCl2

3. Quyidagi tuzlarning formulalarini yozing: 1) Temir(III)-sulfat 2) Magniy digidrofosfat 3) Aluminiy digidroksoxlorid J: 1)Fe2(SO4)3 2)Mg(H2PO4)2 3) Al(OH)2Cl

4. Quyidagi tuzlarning nomlarini ayting: J: Ba3(PO4)2-Bariy-fosfat, Ca(H2PO4)2-kalsiy-digidrofosfat, (MgOH)3PO4-magniy-gidroksofosfat, AlPO4-aluminiy-fosfat, K2CrO4-kaliy-xromat, KMnO4-kaliy-permanganat, CH3COONa-natriy-atsetat, K2C2O4— kaliy-oksalat, NaHCO3— natriy-gidrokarbonat, KHS-kaliy-gidrosulfid, LiHSO4-litiy-gidrosulfat, Mg(OH)Br-magniy-gidroksobromid, Al(OH)SO4-aluminiy-gidroksosulfat

5. NH4 + ioni necha valentli bo’ladi? J: I-valentli

6. Kislota qoldig’ini valentligini qanday aniqlash mumkin? J: Kislota qoldig’ini valentligini aniqlashda qoldiqni hosil qilgan kislotadagi vodorod atomlar soni hisoblanadi. Masalan: H3PO4 ga qarab PO4 ni valentligi III ga teng ekanligini ko’rishimiz mumkin.

54-Mavzu: Tuzlarning toifalanishi

1. Tuzlar hosil bo’lishiga qarab necha turga bo’linadi? J: 1) O’rta tuz 2) Nordon tuz 3) Asosli tuz 4) Qo’sh (Aralash) tuz

2. O’rta tuz deb nimaga aytiladi? J: Metall atomi kislota tarkibidagi barcha vodorod o‘rnini olgan va metall atomi va kislota qoldig‘idan iborat murakkab modda.

3. Nordon tuz deb nimaga aytiladi? J: Metall atomi kislota tarkibidagi vodorodning bir qismini o‘rnini olgan va metall atomi hamda vodorod va kislota qoldig‘idan iborat murakkab modda.

4. Asosli tuz deb nimaga aytiladi? J: Tarkibida metall atomi va kislota qoldig‘i bilan birga gidroksid gruppasi tutgan murakkab modda.

5. Qo’sh tuz deb nimaga aytiladi? J: Ikki xil tuzlarning birgalikda uchrashishi natijasida hosil bo’lgan murakkab modda.

6. Kompleks tuzlar deb nimaga aytiladi? J: Tarkibida ikki xil metal atomi va kislota qoldig’idan tashkil topgan murakkab modda.

7. O’rta tuzlarga misollar keltiring. J: (alyuminiy fosfat—AlPO4, kaliy xromat—K2CrO4, kaliy permanganat—KMnO4, natriy atsetat—CH3COONa, kaliy oksalat—K2C2O4).

8. Nordon tuzlarga misollar keltiring J: (natriy gidrokarbonat—NaHCO3, kaliy gidrosulfid—KHS, litiy gidrosulfat—LiHSO4).

9. Asosli tuzlarga misollar keltiring. J: (magniy gidroksobromid — Mg(OH)Br, alyuminiy gidroksosulfat — Al(OH)SO4).

10. Qo’sh tuzlarga misollar keltiring. J: kaliy-aluminiy sulfat (achchiqtosh) KAl(SO4)2 yoki K2SO4∙Al2(SO4)3, xlorli oxak Ca(OCl)Cl

11. Kompleks tuzlarga misollar keltiring. J: Qizilqon tuzi-K3[Fe(CN)6] , Sariqqon tuzi –K4[Fe(CN)6]

55-Mavzu: Tuzlarning olinishi va xossalari

1. Metallar bilan qanday metalmas reaksiyasi natijasida tuz hosil bo’ladi? J: Me+S=MeS

2. Me+Hg(NO3)2=MeNO3+ Hg Ushbu reaksiya amalga oshishi uchun qanday metallarni olish mumkin? J: Metallarni aktivlik qatoriga e’tibor beradigan bo’lsak Hg metalidan chapda turgan metallarni ko’rishimiz mumkin

Vodorodni siqib chiqaradi Vodorodni siqib chiqara olmaydi
Li Cs K Ca Na Mg Al Mn Zn Cr Fe Ni Sn Pb H2 Cu Ag Hg Au Pt

Qora rangda ko’rsatilgan metallar Hg metalidan faol bo’lgani uchun yo’qorida ko’rsatilgan reaksiyani amalga oshirish mumkin bo’ladi.

3. Zn +2NaOH=Na2ZnO2 +H2 nima uchun rux metalli ishqor bilan reaksiyaga kirishib tuz hosil qildi? J: Rux metalli amfoter metal bo’lgani uchun ishqor bilan reaksiyaga kirishib tuz hosil qildi

4. Qaysi metallar ishqor bilan reaksiyaga kirishib tuzlarni hosil qiladi? J: Davriy jadvalda yarim oysimon shaklida ko’rsatilgan metallar yani amfoter metallar ishqorlar bilan reaksiyaga kirishib tuzlarni hosil qiladi.

5. Qaysi metal oksidlari ishqorlar bilan reaksiyaga kirishib tuzlarni hosil qiladi? J: Amfoter oksidlar va amfoter metallarni o’rta valentli oksidlari ishqorlar bilan reaksiyaga kirishib tuzlarni hosil qiladi.

6. Qanday asoslar ishqorlar bilan reaksiyaga kirishib tuzlarni hosil qiladi? J: : Amfoter asoslar va amfoter metallarni o’rta valentli asoslari ishqorlar bilan reaksiyaga kirishib tuzlarni hosil qiladi.

7. Quyidagi reaksiyani to’galang: Al+NaOH+H2O= J: 2Al+2NaOH+6H2O=2Na[Al(OH)4]+3H2

8. Quyidagi reaksiyani to’galang: Ishqor kam bo’lsa Al(OH)3+NaOH=

9. Quyidagi reaksiyani to’galang:Ishqor mo’l bo’lsa Al(OH)3+NaOH= J: Al(OH)3+3NaOH= Na3[Al(OH)6]

10. Quyidagi tuzlarni nomlang : 1)Na[Al(OH)4 2) Na3[Al(OH)6] 3) Na2ZnO2 4) Na2[Zn(OH)4 J: 1) Na[Al(OH)4 –natriy-tetragidrokso-aluminat, 2) Na3[Al(OH)6] –natriy-geksagidrokso-aluminat, 3) Na2ZnO2 -natriy-sinkat, Na2[Zn(OH)4-natriy-tetragidrokso-sinkat

11. Quyidagi reaksiyani to’galang: Zn +NaOH+H2O= J: Zn +2NaOH+2H2O= Na2[Zn(OH)4+H­2

12. Quyidagi reaksiyani to’galang: Zn(OH)2+NaOH= J: Zn(OH)2+2NaOH= Na2[Zn(OH)4

13. Quyidagi reaksiyani to’galang: ZnO+NaOH+H2O= J: ZnO+2NaOH+H2O= Na2[Zn(OH)4

14. Natriy ishqorini Sulfat kislota bilan reaksiyasini yozing?: J: Bu reaksiya ikki bosqichda boradi

15. Natriy ishqorini ortofosfat kislota bilan reaksiya tenglamasini ko’rsating? J: Bu reaksiya uch bosqich bilan boradi 1) NaOH+H3PO4=NaH2PO4+H2O 2) NaH2PO4+NaOH=Na2HPO4+H2O 3) Na2HPO4+NaOH=Na3PO4+H2O

16.Qanday qilib o’rta tuzni nordon tuzga aylantirish mumkin? J: CaCO3+CO2+H2O=Ca(HCO3)2

17. Mis(II)- sulfat (CuSO4) tuzini rangi qanday? J: Ko’k rangli

18. Mis ko’porosini(CuSO4∙5H2O) rangi qanday? J: Och ko’k rangli

19. Nima uchun metal tuzlaridan metallarni siqib chiqarishda magniydan o’ngda to’rgan metallardan foydalaniladi? J: Magniydan chapda to’rgan metallar tuzli eritmalarga tushirilganda suv bilan reaksiyaga kirishib ketadi

20. Quyidagi moddalar orasidagi reaksiya tenglamalarni yozing: 1)temir+xlorid kislota; 2) sulfat kislota+ natriy gidroksid; 3) bariy nitrat+natriy sulfat; 4) aluminiy xlorid+kaliy gidroksid;

21.Quyidagi o’zgarishlarni amalga oshirish imkonini beradigan reaksiya tenglamalarini yozing:

22. Quyidagi o’zgarishlarni amalga oshirish imkonini beradigan reaksiya tenglamalarini yozing:

23. Quyidagi o’zgarishlarni amalga oshirish imkonini beradigan reaksiya tenglamalarini yozing:

24. Quyidagi o’zgarishlarni amalga oshirish imkonini beradigan reaksiya tenglamalarini yozing:

25. Bariy sulfat tuzini qanday usullar bilan olish mumkin? Reaksiya tenglamalarini yozing.

J: Suvda eriydigan tuzlariga sulfat kislota ta’sir ettirib olish mumkin.

26. Kumush yodid (AgJ) va natriy yodid (NaJ) tuzlarini rangi qanday? J: Sariq

27. Mis gidroksituzi mavjud. Natriy gidroksikarbonat tuzi ham mavjudmi? Asosli javob bering.

J: Mis (II)-valentli gidroksidi o’zida bitta gidroksidni saqlab qolib asosli tuz hosil qiladi. Natriy (I)-valentli bo’lganligi uchun o’zida bitta gidroksidni saqlab qolib asosli tuz hosil qila olmaydi, chunki bunga valentligi yo’l quymaydi.

28. Quyidagi o’zgarishlarni amalga oshirish imkonini beradigan reaksiya tenglamalarini yozing:

Fe  FeSO 4  Fe(OH) 2  FeO  Fe

29. Quyidagi o’zgarishlarni amalga oshirish imkonini beradigan reaksiya tenglamalarini yozing:

56-Mavzu: Eng muhim tuzlarning ishlatilishi.

1. Inson organizimini umumiy massasini necha % ni turli xildagi tuzlar tashkil qiladi? J: 5,5%

2. Osh tuzi (NaCl) qanday maqsadlarda ishlatiladi? J: Osh tuzi sanoatda xlor, ishqor, natriy metali olishda, tibbiyotda fiziologik eritma tayyorlashda ishlatiladi.

3. Osh tuzi va Silvinit (NaCl∙KCl) qaysi konlarda qazib olinadi? J: Хo‘jaikon, Тubokat, Borsakelmas, Boybichakon, Oqqal’a konlaridan qazib olinadi.

4. Kalsiy karbonat (marmar, ohaktosh, bo‘r) CaCO 3 qaysi konlarda qazib olinadi? J: Nurota va G‘ozg‘on konlarida uchraydi.

5. Kalsiy karbonat qanday maqsadlarda ishlatiladi? J: Qurilish binolarini bezash maqsadida marmardan eng ko‘p foydalaniladi.

6. Ammoniy nitrat NH 4 NO 3 (Ammoniyli selitra ) qayerda ishlab chiqariladi? J: Farg‘ona azotli o‘g‘itlar korxonasida sun’iy tarzda ishlab chiqariladi.

7. Ammoniy nitrat qanday maqsadlarda ishlatiladi? J: Sanoatda turli metallar va boshqa tuzlarni olishda ham tuzlardan keng foydalaniladi. Masalan, temirning sulfidli tuzlaridan cho‘yan va po‘lat olinadi.

8. Kalsiy karbonatdan foydalanib qanday moddalar hosil qila olasiz? J: 1) CaCO3→CaO+CO2

2)CaCO3+CO2+H2O=Ca(HCO3)2 va boshqa karbonatli, gidrokarbonatli birikmalar olish olish mumkin.

9. FeSO4 dan temir, Fe(II)-oksid, temir(II)-gidroksid vat emir(II)-xlorid hosil qilish reaksiya tenglamalarini yozing? J: 1) 3FeSO4+2Al=3Fe+Al2(SO4)3 2) 2Fe+O2=2FeO 3) FeO+H2O=Fe(OH)2 4)Fe(OH)2+2HCl=FeCl2+2H2O

10. Tibbiyotda “issiq emlama” deb ataluvchi dori vositasi tayyorlanadigan tuzni (CaCl2) ohaktoshdan va boshqa manbalardan qanday olish mumkin? J: 1) CaCO3→CaO+CO2 2) CaO+2HCl=CaCl2+H2O

11. Kalsiyli selitra olish usullaridan biri suyultirilgan nitrat kislotani ohaktosh bilan neytralashdan iborat. Bunda sodir bo’ladigan reaksiya tenglamalarini yozing. J: CaCO3+2HNO3=Ca(NO3)2+H2O+CO2↑

12. Ichimlik sodasini formulasini ko’rsating? J: NaHCO3

13. Suvsizlantirilgan sodani formulasini ko’rsating? J: Na2CO3

14. Bo’r, marmar, ohaktoshni formulasini ko’rsating? J: CaCO3

15. Potashni formulasini ko’rsating? J: K2CO3

16. Lyapsni formulasini ko’rsating? J:AgNO3

57-mavzu: OKSIDLARDAN ASOS, KISLO Т A VA Т UZLARNING OLINISHI. ASOSLARDAN OKSID VA Т UZLARNING OLINISHI.
1. Temirdan foydalanib bir necha xil murakkab modda hosil qiling? J: 1) 2Fe+O2=2FeO

2. Mis (II)-gidroksiddan foydalanib, qanday oddiy moddalar olish mumkin?

3. Quyida berilgan asoslarni qanday oksidalardan olish mumkin: KOH, NaOH, Ca(OH) 2 , Ba(OH) 2 .

4. Cu(OH) 2 va Fe(OH) 2 larning ham tegishli oksidlardan olish mumkinmi? J: Ha olish mumkin. CuO, FeO

6. CaSO 4 , CaCO 3 tuzlarini qanday oksidlarning o‘zaro ta’sirlashuvidan olish mumkin?

7. CuSO 4 tuzini quyidagi sxema bo‘yicha oling: Cu  CuO  CuSO 4 ?

8. Cu(OH) 2 , Fe(OH) 2 , Fe(OH) 3 lardan qanday oksidlar olinadi? J: CuO, FeO, Fe 2 O 3

9. Ca(OH) 2 dan foydalanib 4 xil tuz hosil qiling. J: 1)Ca(OH) 2 +2HCl=CaCl 2 +2H 2 O

10. Karbonat angidrid va kremniy (IV)-oksidlarini tegishli kislotalardan hosil bo‘lish reaksiya tenglamalarini yozing? J: 1) H 2 CO 3 →CO 2 +H 2 O 2) H 2 SiO 3 →SiO 2 +H 2 O

11. Mis(II)-gidroksikarbonat tuzidan qanday 3 xil oksid olish mumkin?

12. Cu(OH) 2 , Fe(OH) 2 , Fe(OH) 3 larini tegishli tuzlardan oling? J:

13. Sulfid, sulfit va silikat kislotalarini qanday tuzlardan olish mumkin? Reaksiya tenglamalarini yozing? J: 1) Na 2 S+2HCl=2NaCl+H 2 S 2) K 2 SO 3 +2HNO 3 =2KNO 3 +H 2 SO 3

14. Qaysi moddalar o’zaro tasirlashadi: Cu(II)-oksid, sulfat kislota, kalsiy gidroksid, uglerod (IV)-oksid, rux gidroksid, natriy gidroksid. Reaksiya tenglamalarini yozing. J:

15. Metallar qanday birikmalar sinflari bilan reaksiyaga kirishadi? Reaksiya tenglamalarini yozing: J: 1) 2Me+O 2 =2MeO 2) Me+ H 2 =MeH 2 3) Me+S=MeS 4) Me+ 2HCl= MeCl 2 +H 2 5)Me+CuSO 4 =MeSO 4 +Cu 6) Me+2H 2 O=Me(OH) 2 +H 2

16. Тemir va mis qirindilarining aralashmasidan misni fizikaviy usulda ajratib olishni bilganingiz holda, ushbu aralashmadan misni kimyoviy usulda ajratib oling. Reaksiya tenglamlarini yozing.

J: Fe+2HCl=FeCl2+H2 Cu+HCl=? Cu o’zi qoladi

17. Sizga mis birikmasi sifatida qora rangli kukun berilgan. Siz ushbu kukun toza mis (II)-oksidimi yoki qo‘shimcha tutgan aralashma ekanligini tajriba yo‘li bilan aniqlash usulini taklif qiling va isbotlang. Reaksiya tenglamalarini yozing. J: Xlorid kislota yordamida aniqlash mumkin: CuO+ HCl=CuCl2+H2O

Cu+HCl=? Cu o’zi qoladi

18. Sizga rangsiz eritmalar quyilgan 3 ta raqamlangan probirkalar berilgan. Qaysi probirkada natriy xlorid, sulfat kislota, o‘yuvchi natriy borligini qanday aniqlash mumkin? Reaksiya tenglamalarini yozing.

Источник

Оцените статью
© 2024 Твой внедорожник